తూర్పు గోదావరి జిల్లాలో, గోదావరి నది తీరాన ఉన్న మందపల్లి గ్రామం, శనీశ్వర స్వామి ఆలయానికి ప్రసిద్ధి. ఇది కేవలం ఒక ఆలయం కాదు, అద్భుతమైన పురాణ గాథలు, స్థల మహత్యం, మరియు ఎంతో మంది భక్తుల నమ్మకాలతో ముడిపడి ఉన్న ఒక పవిత్ర స్థలం. శని దోషాలతో బాధపడే వారికి, శత్రువుల బాధల నుండి విముక్తి కోరుకునే వారికి, రుణ విమోచన కోసం ప్రార్ధించే వారికి ఈ ఆలయం ఒక ఆశాదీపం.

---

పురాణ గాథ: మందుడు రాక్షసులను సంహరించిన చోటు

పూర్వం ఈ ప్రాంతంలో అశ్వత్థ, పిప్పలాదులనే ఇద్దరు భయంకరమైన రాక్షసులు ఉండేవారు. వీరు తపస్సు చేసుకునే మునులను హింసించి, భక్షించేవారు. వారి బాధలు భరించలేక, మునులందరూ కలిసి అప్పటికే అక్కడే పరమేశ్వరుని గురించి తపస్సు చేసుకుంటున్న శనీశ్వరుడిని ఆశ్రయించారు. మునుల మొర విన్న శనీశ్వరుడు, తన తపస్సు పూర్తి కాగానే ఆ రాక్షసులను సంహరిస్తానని వారికి మాట ఇచ్చాడు.

అయితే, మునులు వేదన చూడలేక, తమ తపస్సు ఫలాన్ని శనీశ్వరుడికి ధారపోసి, వెంటనే రాక్షసులను సంహరించమని ప్రార్ధించారు. వారి ప్రార్ధనను మన్నించి, శనీశ్వరుడు ఒక బ్రాహ్మణ వేషంలో అశ్వత్థ (రావి చెట్టు రూపంలో ఉన్న రాక్షసుడు) వద్దకు వెళ్ళి ప్రదక్షిణలు చేయడం మొదలుపెట్టాడు. మామూలు బ్రాహ్మణుడే అనుకొని, అశ్వత్థ అతన్ని మింగివేశాడు. శనీశ్వరుడు వెంటనే ఆ రాక్షసుని ప్రేవులను చీల్చి, భస్మం చేశాడు.

ఆ తర్వాత, బ్రాహ్మణ రూపంలో ఉన్న పిప్పలుని వద్దకు సామవేదం నేర్చుకోవడానికి వచ్చిన శిష్యుడిలా వెళ్ళాడు. పిప్పలుడు కూడా శనీశ్వరుడిని మింగివేశాడు. అప్పుడు శనీశ్వరుడు పిప్పలుడిని కూడా భస్మం చేశాడు. ఇలా ఇద్దరు రాక్షసులను సంహరించిన శనీశ్వరుడికి, మునులందరూ ఎన్నో వరాలు ఇచ్చారు.

అసుర సంహారం వల్ల కలిగిన బ్రహ్మహత్యా పాతకాన్ని నివారించుకోవడానికి, శనీశ్వరుడు మందపల్లిలో ఒక శివాలయాన్ని ప్రతిష్ఠించి పూజలు చేశాడు. అప్పటి నుండి ఈ ఆలయం శనైశ్చరాలయంగా ప్రసిద్ధి చెందింది. శనీశ్వరుడు ప్రతిష్టించిన శివుడికి నువ్వుల నూనెతో అభిషేకం చేస్తే, కోరికలు తీరతాయని, గ్రహపీడలు తొలగిపోతాయని వరం ఇచ్చాడు. అందుకే ఇక్కడి ఈశ్వరుడికి శనేశ్వరుడు అనే పేరు కూడా వచ్చింది.

---

ఆలయ ప్రాముఖ్యత: శని దోష నివారణకు అద్భుత క్షేత్రం

మందపల్లిలోని శనీశ్వర స్వామి ఆలయం మిగతా శని ఆలయాల కంటే కొంచెం భిన్నంగా ఉంటుంది. వాస్తవానికి ఇది సోమేశ్వర స్వామి ఆలయం అయినా, శనీశ్వరుడు ప్రతిష్టించడం వల్ల శనీశ్వర ఆలయంగా పేరుగాంచింది.

శత్రు, రోగ, రుణ బాధల నుంచి విముక్తి కోసం వేలాది మంది భక్తులు ఇక్కడికి వస్తుంటారు. జాతక చక్రంలో శని దోషాలు ఉన్నవారు, శని గ్రహ ప్రభావంతో సమస్యలు ఎదుర్కొంటున్న వారు ప్రత్యేకంగా ఈ ఆలయాన్ని సందర్శిస్తారు.

ప్రతి సంవత్సరం శ్రావణ మాసంలోనూ, శనిత్రయోదశి రోజుల్లోనూ మందేశ్వరుడికి ప్రత్యేక పూజలు నిర్వహిస్తారు. శనిత్రయోదశి నాడు, మహాశివరాత్రి రోజున ఇక్కడికి వచ్చే భక్తుల సంఖ్య వేలల్లో ఉంటుంది. శనీశ్వరుడికి తైలంతో అభిషేకం చేయడం, నల్లటి వస్త్రాలను దానం చేయడం ఇక్కడ ఆనవాయితీ. కోర్టు కేసులు, శత్రువులు, రోగాలు, రుణాలు వంటి సమస్యల నుంచి విముక్తిని కోరుకుంటూ మొక్కులు మొక్కుకుంటారు. కోరికలు తీరిన తర్వాత భక్తులు తమ మొక్కులు చెల్లించుకుంటారు.

---

స్థల మహత్యం: తీర్థాల పవిత్ర భూమి

పూర్వం అగస్త్య మహర్షి దక్షిణ దిక్కున ఒక సత్రయాగం చేయడానికి గౌతమీ నది తీరానికి వచ్చి, సంవత్సరం పాటు యాగాన్ని ప్రారంభించాడు. ఆ సమయంలోనే ధర్మకంటకులైన అశ్వత్థ, పిప్పలుడనే రాక్షసులు, రావిచెట్టు రూపంలోనూ, బ్రాహ్మణ రూపంలోనూ వచ్చి యజ్ఞాన్ని నాశనం చేయడానికి ప్రయత్నించారు. అశ్వత్థ చెట్టు నీడలో ఆశ్రయం పొందిన బ్రాహ్మణులను, పిప్పలుడు సామవేదం నేర్చుకోవడానికి వచ్చిన శిష్యులను భక్షించేవారు.

ఈ ఘోరమైన రాక్షస కృత్యాలను ఆపమని వృద్ధ మహర్షులు శనీశ్వరుడిని వేడుకున్నారు. శనీశ్వరుడు ఆ రాక్షసులను సంహరించిన తర్వాత, మహర్షులు ఎన్నో వరాలను ప్రసాదించారు. శనీశ్వరుడు కూడా భక్తులకు కొన్ని వరాలు ఇచ్చాడు:

• తన వారం (శనివారం) రోజున, నియత వ్రతంతో అశ్వత్థ వృక్షానికి ప్రదక్షిణలు చేసే వారి కోరికలు నెరవేరుతాయి. వారికి శని పీడ ఉండదు.
• అశ్వత్థ తీర్థం, శనైశ్చర తీర్థంలో స్నానం చేసే వారికి అన్ని కార్యాలు నిర్విఘ్నంగా కొనసాగుతాయి.
• శనివారం రోజున అశ్వత్థ ప్రదక్షిణలు చేస్తే గ్రహపీడ కలుగదు.
• ఈ తీర్థంలో స్నాన దానాలు చేసిన వారికి హేమదాన ఫలం లభిస్తుంది.

అప్పటి నుండి ఈ ప్రదేశంలో అశ్వత్థ తీర్థం, పిప్పళ తీర్థం, సానుగ తీర్థం, అగస్త్య తీర్థం, సాత్రిక తీర్థం, యగ్నిక తీర్థం, సాముగ తీర్థం వంటి పద్నాలుగు వేల నూట ఎనిమిది తీర్థాలు ఎందరో ఋషులచేత, దేవతలచేత సృష్టించబడి ప్రసిద్ధి చెందాయి. ఈ తీర్థాలలో స్నానం, జపం, పూజలు చేసే భక్తులకు సమస్త కార్యసిద్ధులు లభిస్తాయి. సతయాగ ఫలం కూడా వస్తుందని ప్రతీతి.

---

ఐదు దేవాలయాల సముదాయం:

ఈ ప్రాంతంలో శని, సామగాన కోవిదులైన బ్రాహ్మణ సంతతికి చెందిన రాక్షసులను సంహరించిన తర్వాత, బ్రహ్మహత్య దోష పరిహారార్థం మరియు లోక సంరక్షణ కోసం సర్వలోకేశ్వరుడు, సర్వదురిత సంహారకుడు, కరుణామయుడైన శివుడిని శనీశ్వరుడు ప్రతిష్ఠించాడు. శని ప్రతిష్టించిన ఈశ్వరుడికి శనేశ్వరుడు అని పేరు వచ్చింది.

ఈ శనేశ్వరుడికి పక్కనే సప్తమాతృకలు వచ్చి శ్రీ పార్వతీదేవిని ప్రతిష్ఠించారు. ఈ ఈశ్వరుడికి బ్రహ్మేశ్వరుడు అని పేరు. దీనికి పక్కనే అష్టమహానాగులలో ఒకడైన కర్కోటకుడు అనే నాగు ప్రతిష్ఠించిన ఈశ్వరుడు నాగేశ్వరుడు ఉన్నారు. దీనికి పక్కనే సప్త మహర్షులలో ఒకరైన గౌతమి మహర్షి ప్రతిష్ఠించిన శ్రీ వేణుగోపాలస్వామి మూర్తి ఉంది.

మొత్తం మీద, ఒకే పెద్ద ప్రాకారంలో వరుసగా ఐదు దేవాలయాలు ఉండటం ఇక్కడ ఒక ప్రత్యేకత. ఈ సముదాయం భక్తులకు ఎంతో ఆనందాన్ని ఇస్తుంది. ఇక్కడ పూజలు చేసే భక్తులకు సమస్త కోరికలు నెరవేరడమే కాకుండా, అంత్యకాలంలో మోక్ష సామ్రాజ్యం కూడా లభిస్తుందని నమ్మకం.

మందపల్లి ఆలయం కేవలం ఒక దేవాలయం కాదు, అది ఒక ఆధ్యాత్మిక కేంద్రం, చరిత్ర, పురాణాలతో ముడిపడిన ఒక పవిత్ర స్థలం. శని దోష నివారణకు, మనశ్శాంతికి, మరియు కోరికల సిద్ధికోసం భక్తులు తరచుగా సందర్శించే ఒక ముఖ్యమైన ప్రదేశం ఇది.